Terwijl Nederland wc-papier hamstert vanwege de Corona-crisis, verblijf ik in het West-Afrikaanse land dat twee jaar lang gebukt ging onder een Ebola-epidemie: Sierra Leone. Als researcher voor een TV-programma van de publieke omroep hou ik me onder meer bezig met de nasleep van de burgeroorlog die tot 2001 geduurd heeft. Zo kan het gebeuren dat ik binnen een etmaal drie mannen spreek, die een deel van hun leven plunderend, moordend en verkrachtend hebben doorgebracht. En dat hakt er in.
De eerste man, een ex-kindsoldaat, is tegenwoordig security officer in de haven van Freetown. Zijn antenne voor gevaar staat zo strak afgesteld dat hij 's nachts regelmatig wakker schrikt. We ontmoeten elkaar in het huis van zijn oom en omdat het al avond is en ik zo dadelijk nog terug naar huis moet, zit hij duidelijk in over mijn veiligheid. Er mag mij absoluut niks overkomen. Merkwaardig genoeg komt zijn ongerustheid volkomen oprecht op me over.
De tweede man zat als jongen vijf jaar bij de rebellen die een spoor van onuitsprekelijk geweld door Sierra Leone hebben getrokken. Naderhand slaagde hij erin een studie Peace en Conflict Management af te maken. Hij leest me een gedicht voor, dat hij zelf geschreven heeft. Na de laatste woorden breekt op zijn gezicht een verlegen glimlach door.
De derde man, een oud-strijder uit het regeringsleger, is knettergek geworden. Ik zie in zijn ogen hoe hij al pratend van de ene werkelijkheid naar de andere springt, totdat het verleden hem te veel wordt en hij scheldend en tierend door het lint gaat.
Hoewel het ongemakkelijk is om naar verhalen over slachtpartijen en seksueel geweld te luisteren, roepen de gesprekken met de mannen vooral compassie en respect bij me op. Compassie vanwege het feit dat ze behalve dader zelf ook slachtoffer zijn geweest. En respect vanwege de manier waarop met name de eerste twee zich een weg door hun wandaden hebben geworsteld. Soms brengt hevig kwaad iets goeds of moois voort. Iets van waarde dat weerloos is. Dat is verontrustend en troostend tegelijk.
Freetown, maart 2020